Cmentarz nr 339 w Sobolowie znajduje się na cmentarzu parafialnym, żeby nie niego trafić trzeba skręcić w prawo (jadąc od strony Nieprześni) w wąska drogę na skrzyżowaniu pod kościołem w Sobolowie - droga w przeciwnym kierunku oznaczona jest drogowskazem na Zonie. Na cmentarz prowadzi wąska droga (około 200 metrów), sama kwatera wojenna znajduje się po lewej stronie od od bramy cmentarnej, przy alejce stoi słup z tabliczką w języku niemieckim informującą o charakterze obiektu - ufundowaną przez Austriacki Czarny Krzyż.
Obecnie cmentarz prezentuje się "nędznie" mimo iż pierwotnie był to dość duży i efektowny obiekt zbudowany dla pochowanych tu 314 żołnierzy. Dziś widząc nieliczne krzyże, pomiędzy grobami cywilnymi, trudno się domyślić miejsce to skrywa ciała tak wielu poległych żołnierzy.
Franz Stark zaprojektował cmentarz o nieregularnym kształcie (zbliżonym do prostokąta z zaokrąglonym jednym narożnikiem) w którego narożniku, a w zasadzie na szczycie łuku, znajdował się kamienny pomnik centralny, zwieńczony dużym drewnianym krzyżem (bardzo zbliżonym do tego, który znajduje się na cmentarzu 302 w Żegocinie - widoczny na zdjęciu archiwalnym). Cmentarz był ogrodzony żywopłotem, a wejście na cmentarz prowadziło przez bramkę (może przerwę w żywopłocie) na wprost pomnika centralnego (po przekątnej).
Z informacji jakie znalazłem na wikipedii wynika, że po drugiej wojnie światowej na terenie cmentarza wojennego zaczęto przeprowadzać pochówki cywilne, a ogrodzenie z czasem uległo zniszczeniu, nie ma informacji kiedy drewniany krzyż na pomniku centralnym został zastąpiony współczesnym krzyżem stalowym.
Obecnie cmentarz jest ogrodzony (z dwóch stron), współczesnym niskim ogrodzeniem z prętów stalowych, w ogrodzeniu znajdują się dwa bramki - jedna mniej więcej tam gdzie pierwotnie przewidziane było wejście (nie ma bramki - tylko przerwa w ogrodzeniu), druga w pobliżu pomnika centralnego. Na cmentarz można oczywiście wejść również w miejscu gdzie nie ma ogrodzenia, najbardziej naturalną wydaję się ścieżka prowadzą od bramy głównej cmentarza, obok słupa ufundowanego przez Austriacki Czarny Krzyż. Pomnik centralny, jest niestety szczelnie ogrodzony przez dość duże współczesny grobowce, na kamiennym obelisku, znajduje się współczesny krzyż przykryty daszkiem a na nim trzy deski (ostatnio wymienione) z napisem w języku polskim, niemiecki i rosyjskim "A pokój niech będzie z nami". Niżej - bliżej pierwotnego wejścia na cmentarz, jest mniej grobów cywilnych i wyraźnie widać groby żołnierskie na których stoją krzyże prętowe i listwowe (z płaskowników?) + jeden krzyż innego rodzaju (nie ma jednak pewności czy symbolizuje mogiłę żołnierską). Na jednym krzyżu zachowała się oryginalna tabliczka imienna.
Jerzy Jasonek
2017-11-12