Cmentarz nr 313 w Bochni znajduję się na terenie kirkutu żydowskiego na wzgórzu Krzeczków. Dojście od rynku ulicami Gazaris, Modrzejewskiej i Krzeczków. Kirkut żydowski jest zamknięty na klucz, więc wejść na jego teren udało mi się dopiero w roku 2012 (pierwszy raz byłem tu w 2008 r.) z okazji zwiedzania cmentarza zorganizowanego przez Muzeum w Bochni. Oczywiście zwiedzanie z przewodnikiem dotyczyło całego kirkutu, ale pani przewodnik zaprowadziła zwiedzających również na kwaterę wojenną.
Cmentarz nr 313 składa się z dwóch rzędów macew z Gwiazdą Dawida (26 pojedynczych mogił - dziwne bo pochowano tu tylko 20 żołnierzy). Elementem centralnym jest większa macewa na której znajduję się napis w języku hebrajskim i polskim:
GROBY POLSKICH ŻOŁNIERZY WYZNANIA MOJŻESZOWEGO POLEGŁYCH W I WOJNIE ŚWIATOWEJ 1914-1918.
Fundatorem tablicy jest rabin Mendel Reichberg z Nowego Jorku.
Na jednej z macew w pierwszym rzędzie w środku gwiazdy Dawida znajdują się dwie hebrajskie litery, zapytałem panią przewodnik co one oznaczają - powiedziała mi, że jest to napis znajdujący na bardzo wielu grobach i oznacza "Tu został pochowanych". Między rzędami identycznych macew znajdują się jeszcze trzy całkiem inne, ale one chyba nie mają nic wspólnego z żołnierzami z okresu I wojny. Ciekawostką jest fakt, że dwóch z pośród pochowanych na cmentarzu wojennym ma swoje dodatkowe groby w innych miejscach kirkutu wystawione przez ich rodziny.
Obecnie kirkut można zwiedzać po umówieniu się w muzeum, które zarządza kluczem - o tej nowej sytuacji informuje nowa tabliczka zawieszona na zewnętrznym ogrodzeniu.
Jerzy Jasonek
2012-08-17