youtube

Akcja budowy cmentarzy (...

Akcja budowy cmentarzy (okręg IX)

3 listopada 1915 roku w wiedeńskim Ministerstwie Wojny utworzony został Wydział Grobów Wojennych (niem. Kriegsgraber Abteilung), posiadający szerokie uprawnienia. Równocześnie powołano jego terenowe odpowiedniki, powiązane z dowództwami korpusów armii. Zadaniem Wydziału i jego terenowych filii było ewidencjonowanie poległych, ekshumowanie i komasowanie zwłok na wybranych miejscach, a także projektowanie, budowa i dekoracja cmentarzy wojennych. Zadania te realizowano wszędzie tam, gdzie walczyły armie austriackie: w Serbii, Dolomitach Włoskich, Karpatach Wschodnich, nad Piawą, na Wołyniu oraz oczywiście na terenie całej prawie Galicji. Okazuje się że jedynie w Galicji Zachodniej, w Oddziale Grobów Wojennych C. i K. Komendantury Wojskowej w Krakowie dzięki sprawności organizacyjnej dowódców: Rudolfa Brocha i Hansa Hauptmanna, udało się sprawę doprowadzić prawie do końca (cyt. wikipedia).

Prace nad budową cmentarzy wojennych prowadzone były w 11 okręgach cmentarnych, w sumie zbudowano 400 cmentarzy. Niepołomice znalazły się w okręgu IX - Bochnia - na terenie tego okręgu w latach 1915-1918 powstało 46 cmentarzy. 

>>> więcej informacji o podziale na okręgi cmentarne

 
Mapa schematyczna okręgu IX
pobrana ze strony http://www.cmentarze.cymelia.net/

Budową kierował tu wiedeński architekt por. Franz Stark. Tutejsze cmentarze zawierają charakterystyczne dla projektów Starka elementy: reprezentacyjne wejście z bramą lub furtką często flankowaną słupami lub pylonami, element centralny w postaci dużego drewnianego lub kamiennego krzyża, czasem nawet bogate w wystroju kaplice lub stylizowane sarkofagi, dostosowane do kształtu terenu drewniane lub kamienne ogrodzenie, centralna aleja. Na grobach postawiono krzyże, na ogół żeliwne, żelazne, rzadziej betonowe lub stele z żeliwnymi tablicami inskrypcyjnymi. Kształt krzyży lub steli dostosowano do wyznania poległych żołnierzy. 

(cyt. http://www.bochenskie.republika.pl/cmentarze1914r.html)

Elementy charakterystyczne cmentarzy:
- element centralny, reprezentowany od najprostszych form drewnianych lub żeliwnych krzyży po ołtarze, wieże i kaplice, 
- ogrodzenie występuje w różnych formach, kamienne mury, żelazne i drewniane sztachety, żywopłoty, często w linię ogrodzenia wbudowywano pomnik, krzyż centralny bądź tzw. ścianę pomnikową, 
- wejście, od skromnej furtki, czy przerwy w ogrodzeniu po okazałe bramy, 
- groby były głównym wyznacznikiem kompozycji przestrzennej, uwzględniano przynależność do jednej z trzech armii walczących, które grupowano do oddzielnych kwater, 
- krzyże nagrobne występują w licznych formach i odmianach, krzyże przedstawiają przynależność do armii. 

Krzyże „niemieckie” ozdobione są wieńcem z liści dębu, 
Krzyże „austriackie” ozdobione są wieńcem laurowym, 
Krzyże „rosyjskie” ozdobione są wieńcem lipowym, duże krzyże są dwuramienne. 


>>> więcej informacji o krzyżach nagrobnych 

(cyt. http://www.pogorza.pl/cmentarze-z-i-wojny-swiatowej-w-galicji-zachodniej.htm)