Zachodniogalicyjskie Cmentarze Wojenne

Cmentarz wojenny z I wojny - Lesko

Inne obiekty

Jerzy Jasonek

2013-08-15

Cmentarz wojenny w Lesku z okresu I wojny światowej 1914-1915
(Soldatenfriedhof Lesko. Der ehem. osterr-ung. k.u.k. armee.

Cmentarz wojenny w Lesku został poświęcony w dniu 30 kwietnia 1916 roku przez księży rzymskokatolickich: Teofila Dzierżyńskiego i Karola Perenca oraz greckokatolickich: Włodzimierza Gmytrasiewicza i Jana Bireckiego.

Uroczystość oddania ostatniego hołdu poległym żołnierzom odbyła się w patriotyczno - religijnej oprawie. W poświęceniu cmentarza uczestniczyli starosta Kazimierz Pohorecki, burmistrz Aleksander Śliżyński, naczelnik sądu Kazimierz Oborski i C.K. komendant żandarmerii Filip Vortub a także licznie zgromadzeni mieszkańcy Leska.

Na leskim cmentarzu w zbiorowych mogiłach spoczywa około 600 żołnierzy armii austro-węgierskiej, rosyjskiej i niemieckiej poległych w bitwach I wojny światowej oraz zmarłych od chorób i ran w polowych szpitalach w okolicach Leska.

Budowę cmentarza prowadził Oddział Grobownictwa Wojennego Komando Nr.4 (K.u.K. Bezirkhauptmannschaft - Kommando) stacjonujący w Rymanowie. Nadzór nad budową ze strony władz miasta Leska sprawował C.K. Komendant Żandarmierii Filip Vortub.

Przy pochówku nie stosowano podziału poległych ze względu na przynależność do poszczególnych armii. Pochowano wszystkich po żołniersku, w zbiorowych mogiłach. Ten element etosu rycerskiego pojawił się po raz ostatni na cmentarzu.

"...za życia skłóceni, śmiercią pogodzeni, razem złożyli tu kości..."

Wszystkie uczestniczące w walkach I wojny światowej armie były wielonarodowościowe. Bez swojej wolnej woli służyli w nich także Polacy. Na leskim cmentarzy spoczywają wyznawcy kościoła rzymskokatolickiego, ewangelickiego, cerkwi prawosławnej i greckokatolickiej oraz muzułmanie.

Spoczywający na leskim cmentarzu Węgrzy, to żołnierze z załogi Twierdzy Przemyśl, którzy w drodze do swojej ojczyzny zmarli od chorób i ran w transporcie sanitarnym na stacji Lesko - Łukawica. W zimie 1914-15 uszkodzony został przez oddział armii carskiej tunel kolejowy w Łupkowie, co zablokowało na kilka tygodni transporty do Wiednia i do Budapesztu.

Andrzej Piotrowicz "Cmentarz żołnierski w Lesku"

Do kogo należy ta ziemia
Ten teren cmentarny i krzyże,
To miejsce wieczystych pojednań
Wrogów - po wzlocie dusz wyżej?

Kto leży pod tymi słupkami
Ciętymi przez cieślę na skos?
Blaszanych krzyżyków znakami
Pieczęcie nałożył im los.

Dzieliły sztandary ich różne,
A łączył młodzieńczych lat kwiat,
Marzenia daremne i próżne:
Powrócić szczęśliwie do chat.

Na rozkaz za sprawę polegli,
Czyjś pocisk lub bagnet ich zmiótł,
Gdy z krzykiem do szturmu pobiegli,
Lub cichy wszczynali odwrót.

A wcale nie znali tej sprawy,
Dla której przyszło dać życie,
I bujne bieszczadzkie murawy,
krwią tak użyźnić obficie.

Przechodniu skłoń głowę i przystań,
na piersi uczyń znak krzyża,
bo Polu Podwójnych Zmartwychwstań,
Brak modłów grzesznie ubliża.

Nie baczmy więc - Niemcy, Austriacy,
Węgrzy, Rosjanie, Serbowie,
W mogiłach są wszyscy jednacy:
Szlachetni Bohaterowie.

Wesprzyjmy ich szeptem modlitwy,
wstawmy się za nimi do Pana,
Ostatnie o dusze ich bitwy,
Nie zwieńczy Jego wygrana.

Napis na bramie:
"...MORS SOLA VICTRIS, GLORIA VICTIS..."
("...Ponieważ tylko śmierć jest zwycięzcą, przeto chwała zwyciężonym...")

Napis na kopczyku:
"...OPUS BELLI MUNDI MCMXIV - MCMXV..."
("...Dzieło wojny światowej 1914 - 1915...")
†††

Tekst pochodzi z materiałów informacyjnych umieszczonych na cmentarzu.